چاپ سیلک چیست؟

چاپ سیلک چیست؟

چاپ سیلک یا Screen Printing یکی از روش های چاپ صنعتی برای تصاویر است. امروزه صنعت چاپ در دنیا جزو مشاغل پر درآمد میباشد که انقلابی در کسب و کار کارخانجات و تولید کنندگان ایجاد کرده است. چاپ سیلک اسکرین با امکانات فراوان، بر روی اشیای مختلف، در شکل‌ها و اندازه‌های گوناگون، قابل اجراست. در این روش از پارچه با توری با سوراخ‌های بسیار ریز استفاده می‌شود. توری در قابی ثابت می‌شود. تصویر مورد نظر روی این توری نقش می‌شود. سپس بخش‌هایی از تصویر که نباید رنگ بخورد با ماده‌ای مسدودکننده مانند موم پوشیده می‌شود. این قاب توری را در این حالت شابلون یا کلیشه می‌نامند. سپس مرکب چاپ یا رنگ را با فشار کاردک یا غلطک به سطح چاپ شونده منتقل می‌کنند. رنگ یا مرکب فقط از بخش‌هایی که مسدود نشده یه کاغذ یا سطح چاپ شونده منتقل می‌شود و تصویر روی آن ظاهر می‌گردد.

دامنهٔ کاربرد این چاپ ازساده‌ترین و ارزانترین وجه آن (که به عنوان چاپ صنعتی و در مورد کالاهای مصرفی بکار می‌رود) تا پیچیده‌ترین و پیشرفته‌ترین مرحله آن (که بکار خلق آثار هنری می‌آید) گسترده‌است. از تصویر روی شیشه‌های شیر پاستوریزه، آب معدنی و نوشابه‌های متداول، انواع مواد مانند پارچه و چینی و سرامیک و فلز و تابلوهای راهنمایی و رانندگی و تابلوهای اسامی خیابان‌ها و پلاک منازل، حروف روی دستگاه‌های صوتی و انواع لوازم و وسایل زندگی گرفته تا برخی از پوسترهای تبلیغاتی و کارهای هنری و غیره تصویر چاپ کرد. با چاپ سیلک می‌توان روی اجسام با شکلهای مدور و غیر مسطح نیز چاپ نمود که از این نظر در بین روش‌های چاپی منحصربه‌فرد است.

تاریخچه چاپ سیلک

چاپ سیلک اسکرین فراگرد پیشرفته تری است از چاپ با اِستنسیل(stencil) که در اوایل سده حاضر باب شد. در ابتدا بیشتر کاربرد تبلیغاتی و نمایشی داشت. از چند دههٔ پیش، هنرمندان این فن را بکار خویش گرفتند و به آن نام سری گرافی (seri graphy) دادند. چاپ با اِستنسیل یکی از ساده‌ترین شیوه‌های نسخه برداری است. اِستنسیل ورقه‌ای است که حروف یا طرح در روی آن کنده شده و با مالیدن یا پاشیدن مرکب یا رنگ بر روی آن، شکل حروف یا طرح بر روی سطح زیرین نقش می‌بندد. کلمه اِستنسیل هم به این ورقه، هم به فراگرد چاپ به وسیله این ورقه و هم به نقش حاصل از این شیوهٔ چاپ اطلاق می‌شود.

فن اِستنسیل در چین و ژاپن و مصر قدیم متداول بوده‌است. نمونه‌های کهن اِستنسیل‌های بدست آمده در چین با بنای دیوار بزرگ چین و نمونه‌های بدست آمده در مصر با بنای اهرام ثلاثه هم‌زمان‌اند. نمونه‌های بسیاری از تصویرهای بودا، که با چاپ اِستنسیل تهیه شده باقی‌مانده‌است. اِستنسیل در مشرق زمین چه برای مقاصد هنری و چه برای مقاصد تجاری (مثلاً برای نقش پارچه‌های مصرفی)، فنی متداول و شناخته شده بود؛ درحالی که در مغرب زمین بیشتر جنبهٔ مادی و مصرفی داشت. در سدهٔ هفده در فرانسه و انگلستان و در اواخر سدهٔ هچده و اوایل سده نوزده در آمریکای شمالی، برای طراحی کاغذهای دیواری اِستنسیل به کار می‌رفت.

ابتدا برای ساختن اِستنسیل از برگهای پاپیروس، پوست حیوانات و پارچه استفاده می‌کردند، بعدها برای ایجاد نقش‌های پیچیده‌تر، لازم بود اِستنسیل‌های ظریف تر از اِستنسیل‌های پیشین بکار رود. برای جلوگیری از پاره شدن چنین اِستنسیل‌هایی بود که استفاده از شبکهٔ نخ‌های ابریشم آغاز شد. دو ورقه را هم‌زمان می‌بریدند، شبکهٔ نخ‌های ابریشم را مابین این دو ورقه قرار می‌دادند و به آن دو می‌چسپاندند. به تدریج معمول شد که به جای شبکهٔ نخ‌های ابریشم، یک تکه پارچهٔ ابریشمین را به پشت ورقهٔ اِستنسیل بچسپانند؛ و بعدها پارچه ابریشمین را بر روی یک کلاف چوبی کشیدند.

تحول چاپ اِستنسیل به چاپ سیلک اسکرین درست از همین‌جا آغاز می‌شود. سیلک اسکرین در واقع نام خود را از پارچهٔ ابریشمین نازک مشبکی گرفته که با اتصال به کلاف، به عنوان تکیه گاهی برای ورقهٔ اِستنسیل بکار می‌رود. ورقهٔ اِستنسیل به این شبکهٔ ابریشمین چسپانده می‌شود. شبکهٔ باز ابریشم رنگ یا مرکب را از خود رد می‌کند، درحالی که ورقه اِستنسیل آن را نگاه می‌دارد.

تعیین تاریخ دقیق تحول فراگرد اِستنسیل به سیلک اسکرین دشوار است. در ۱۹۰۷ ساموئل سیمون، اهل منچستر، استفاده از سیلک اسکرین را به نام خود به ثبت رساند. او برای کشیدن مرکب روی اِستنسیل از قلم موی نقاشی استفاده می‌کردن.

در سال ۱۹۳۶، گروهی از هنرمندان آمریکایی جامعه ملی سری گرافی را تشکیل دادند. در این زمان است که کاربرد سیلک اسکرین با اهداف غیر تجاری آغاز می‌شود. هنر سر گرافی (که در آن هنرمند طرح خود را با فراگرد سیلک اسکرین به چاپ می‌رساند) به وسیلهٔ عده‌ای از نقاشان برجسته معاصر اعتبار زیادی یافته‌است.

در فرانسه ویکتور وازارلی، در انگلستان ادواردو پائولوزی و بریجت ریلی، و در ایالات متحده جیم دین، کلاس اولدنبرگ و اندی وارهول از مروّجان این هنرند.

کاربرد های چاپ سیلک

این نوع از چاپ سبب شده که کاربردهای این صنعت بسیار متنوع و گسترده باشد. چاپ سیلک روی پارچه تنها یکی از کارایی‌های این روش چاپی بوده که البته در نوع خود بسیار ارزان‌قیمت و پرکاربرد است. معمولاً صنایع بزرگی از جمله خودروسازی و بسیاری از حوزه‌های مرتبط با آن از چاپ سیلک جهت رنگ کردن بسیاری از عناصر مورد نظر خود روی صفحاتی از جنس‌های مختلف استفاده می‌کنند.
تولیدکنندگان مواد غذایی، کالاهای پزشکی، محصولات آرایشی بهداشتی، قطعات الکترونیکی، لوازم ورزشی، ظروف یک بار مصرف، اسباب‌بازی‌ها و… از جمله صنایعی بوده که به چاپ سیلک وابسته خواهند بود. این صنایع از این نوع چاپ استفاده‌های فراوانی می‌کنند. امروزه این نوع خاص چاپی جهت متنوع کردن هدایای تبلیغاتی کاربردهای زیادی دارد. شما از چاپ یک تصویر ساده روی بادکنک تا رنگ‌های بسیار حرفه ای روی خودروها می‌توانید از این نوع چاپ بهره ببرید.

انواع روش های انجام چاپ سیلک

1. دستی
2. ماشینی

در روش دستی از وینیل برای پوشاندن قسمت های مورد نظر توری برای جلوگیری از عبورجوهراستفاده می شود و سپس با به کارگیری چسب یا لاک برای پوشاندن قسمت های مورد نظراستفاده شده و ازامولسیون حساس به نور برای ایجاد طرح های با جزئیات بهره می گیرند.

برای انجام فرایند چاپ در چاپ سیلک در روش دستی از سه روش می توان بهره برد :

چاپ سیلک به صورت مسطح مانند سیلک اسکرین

چاپ سیلک گود مانند حکاکی کردن بر روی سطوح سخت مثل فلز

به صورت برجسته مانند حکاکی هایی که بر روی چوب و لینولئوم انجام می شود.

چاپ بر روی سطوح هایی که به رنگ آغشته هستند و باید رنگ قوی تری استفاده شود تا بر روی رنگ سابق خود را نشان دهد شرایط دیگری دارد.

در روش ماشینی دستگاه های چاپ سیلک اسکرین فول اتوماتیک تمامی مراحل را از بارگذاری و گونیا کردن جنس تا چاپ و تخلیه، کاملا اتوماتیک انجام می دهند. معمولا جنس های آماده چاپ بسته به نوع و شکل جنس بصورت دسته شده یا بصورت نامرتب در مخزن سورتینگ قرار می گیرند و پس از سورت شدن (مرتب سازی) وارد مراحل چاپ می شوند.

از محاسن این مدل سرعت بالای کار و کاهش تعداد اپراتور است. بسته به نوع جنس چاپی سرعت و راندمان این ماشین آلات بیشتر از ماشین آلات دستی و ساده است و در انواع تک رنگ یا خطوط چند رنگ  بصورت ساده یا سیلندری تولید می شوند. و از معایب دستگاه های چاپ تمام اتوماتیک میتوان به قیمت بسیار بالای این ماشین آلات اشاره کرد زیرا تهیه کردن این دستگاه ها برای بسیاری از اپراتوران چاپ مشغول به کار در کشورمان به هیچ وجه مقرون به صرفه نیست و آن ها ترجیح می دهند همچنان از روش های دستی برای انجام چاپ هایشان استفاده بکنند…

مزایا و فواید چاپ سیلک

1. سادگی این روش شاید مهمترین مزیت چاپ سیلک است.

• چاپ سیلک در مقایسه با دیگر روش های چاپ، ارزان تر است. چاپ سیلک از نظر اقتصادی مقرون به صرفه است و به سرمایه اندکی نیاز دارد.

• امکان چاپ بر روی مواد مختلف از جمله: نایلکس و نایلون، تقویم دیواری، چرم، مقوا، کفش، کیف، جعبه های مختلف از جنس کارتن، تابلوهای هنری، گونی، پارچه و البسه و …